KUNST HOORT THUIS OP SCHOOL - MICHEL VAN DER AA

Ik heb op twee lagere scholen gezeten. Op de eerste werd niets aan toneel of muziek gedaan, op de tweede wel. Er ging een wereld voor me open. Op vrijdagmiddag mochten we zelf aan de slag met instrumenten, playbacken, toneel stukjes maken en aan het eind van de middag lieten we elkaar ons werk zien, onbevangen en onbevreesd. Het zelf maken, uitvinden en ontdekken is voor mij daar in die lessen begonnen en mijn nieuwsgierigheid naar wat er nog meer was werd daar geboren.

Ik herinner me dat we later op school, toen ik al wat ouder was naar de Sacre du Printemps luisterden en daar discussies over hadden die verder gingen dan ‘mooi’ of ‘lelijk’. Hoe werd het stuk oorspronkelijk ontvangen? En hoe kwam dat? Is er nu muziek die dezelfde reactie uitlokt als de Sacre toen?

Daarna bespraken we een nummer van George Michael; Careless whisper, mijlen verwijderd van Stravinsky, maar het sloot wel naadloos aan op ons puberbrein. Ik vind het belangrijk bij kunstonderwijs op lagere en middelbare school dat je vanuit het nu, het heden, de belevingswereld van de kinderen benadert. Je moet gebruik maken van het muzikale DNA van nu, dat combineren met het terugkijken in de kunstgeschiedenis, het plaatsen in historisch perspectief. Je moet ze stapje voor stapje ook andere dingen te laten proeven die ze nog niet kennen. Zelf doen, luisteren en erover praten. In die volgorde.

Het leuke van songteksten is dat ze vaak gaan over wat er leeft in een samenleving. Vandaag kan je rapteksten nemen of het hebben over Pussy Riot en in één klap gaat het over meer dan muziek, over hoe je in een samenleving staat en wat je er van vindt. Daarmee kan je dan ook terugverwijzen naar componisten als Shostakovich en Prokofiev onder het bewind van Stalin. Alles wat je doet aan kunstonderwijs moet voor mij altijd met zijn voeten in het heden verankerd zijn en vanuit die positie terugkijken naar het verleden en vooruit naar de toekomst.

Voor de huidige generatie scholieren vloeien de genres veel meer in elkaar over. Spotify-playlists wisselen naadloos tussen Lady Gaga, Aphex Twin, Ligeti, Bach en Beyoncé. Ik merk ook bij mijn eigen kinderen dat er op jonge leeftijd eigenlijk helemaal geen genreonderscheid wordt gemaakt. Er is een natuurlijke openheid voor nieuwe dingen. Abstractie is helemaal geen probleem, dit sluit prima aan bij de fantasiewereld op die leeftijd.

Ik denk ook dat je het kunstonderwijs los moet zien van het economisch nut waar iedereen het nu over heeft. Het gaat over verdieping, verbeelding en reflectie. It feeds the head and opens the heart.

Voor mij hoort kunst thuis op school. We kunnen niet verwachten dat alle ouders hun kinderen zelf met kunst in aanraking brengen. Want ingangen moeten ze krijgen, om te zien hoe het is om zelf met muziek en drama aan de slag te gaan. Hoe zorg je anders voor een nieuw publiek in de zaal en nieuwe makers op het podium?

Credits lead foto: Michel van der Aa Up close 2010 Sol Gabetta, foto Joost Rietdijk